Kế hoạch bài học STEM Lớp 4 - Bài 11: Âm thanh trong cuộc sống - Phạm Thị Thanh Hảo

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài học STEM Lớp 4 - Bài 11: Âm thanh trong cuộc sống - Phạm Thị Thanh Hảo

1. PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN KIẾN AN KẾ HOẠCH BÀI HỌC STEM LỚP 4 NHẠC CỤ TỰ CHẾ Giáo viên dạy: Phạm Thị Thanh Hảo Trường: Tiểu học Ngọc Sơn – quận Kiến An – Tp Hải Phòng Lớp: 4E THÔNG TIN VỀ BÀI HỌC Lớp: 4 Thời lượng: 02 tiết Thời điểm tổ chức: Khi dạy học môn Khoa học, chủ đề Năng lượng BÀI 11: ÂM THANH TRONG CUỘC SỐNG (2 tiết) * Mô tả bài học: Nội dung Âm thanh trong cuộc sống của môn Khoa học 4 có một số yêu cầu cần đạt như sau: - Trình bày được lợi ích của âm thanh trong cuộc sống. - Thu thập, so sánh và trình bày được mức độ đơn giản thông tin về một số nhạc cụ thường gặp (Một số bộ phận chính, cách làm ra âm thanh) - Vận dụng các kĩ năng gấp, cắt, dán, vẽ để làm nhạc cụ đơn giản. - Trình bày được tác hại của tiếng ồn và một số biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn. - Thực hiện các quy định giữ trật tự nơi công cộng; biết cách phòng chống tiếng ồn trong cuộc sống. Để đạt được các y u cầu này, trong bài học STEM Nhạc cụ tự chế, học sinh sẽ sử dụng các vật liệu ph hợp (vật liệu tái chế) để làm được một nhạc cụ thuộc một trong 3 loại: Bộ gõ, bộ dây hoặc bộ hơi. Nội dung chủ đạo và tích hợp trong bài học: Môn học Yêu cầu cần đạt - Trình bày được lợi ích của âm thanh trong cuộc sống. - Thu thập, so sánh và trình bày được mức độ đơn giản thông tin về một số nhạc cụ thường gặp (Một số bộ phận chính, cách làm ra âm thanh) Môn học Khoa học - Trình bày được tác hại của tiếng ồn và một số biện pháp chống ô chủ đạo nhiễm tiếng ồn. - Thực hiện các quy định giữ trật tự nơi công cộng; biết cách phòng chống ô nhiễm tiếng ồn trong cuộc sống. - Vẽ phác thảo ý tưởng thiết kế một nhạc cụ đơn giản. Mỹ thuật - Trang trí sản phẩm hài hòa, đẹp mắt. Chia sẻ cách sử dụng và giới Môn học thiệu được sản phẩm tích hợp Toán - Tính toán được độ dài của các vật liệu hợp lí để làm nhạc cụ. - Tự làm được nhạc cụ gõ đơn giản từ chất liệu sẵn có (vỏ chai nhựa, Âm nhạc cốc nhựa, mảnh gỗ,...). - Biết sử dụng nhạc cụ để đệm cho bài hát.
2. 2 I. Yêu cầu cần đạt (của bài học) - Trình bày được lợi ích của âm thanh trong cuộc sống. - Thu thập, so sánh và trình bày được mức độ đơn giản thông tin về một số nhạc cụ thường gặp (Một số bộ phận chính, cách làm ra âm thanh). - Trình bày được tác hại của tiếng ồn và một số biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn. - Thực hiện các quy định giữ trật tự nơi công cộng; biết cách phòng chống ô nhiễm tiếng ồn trong cuộc sống. Nêu được ý tưởng làm nhà cách âm. - Vận dụng các kĩ năng gấp, cắt, dán, vẽ tự làm được nhạc cụ gõ đơn giản từ chất liệu sẵn có (vỏ chai nhựa, cốc nhựa, mảnh gỗ, ...). - Giới thiệu và chia sẻ cách sử dụng sản phẩm trong đời sống. - Hợp tác với các thành vi n trong nhóm để hoàn thành các nhạc cụ tự chế. - Tích cực, chủ động n u ý kiến cá nhân, lắng nghe, góp ý, đưa ra kết luận hay điều chỉnh trong quá trình làm việc nhóm, đóng góp cá nhân để hoàn thiện sản phẩm của nhóm mình và các nhóm khác. II. Đồ dùng dạy học 1. Chuẩn bị của Giáo viên: - Phiếu học tập và phiếu đánh giá sản phẩm (Phụ lục). - Video một số loại nhạc cụ: Trống, sáo, đàn ghi ta , video hình ảnh nhà trường có nhạc kèm. - Nguy n vật liệu giáo vi n cung cấp cho các nhóm học sinh: STT Thiết bị/ Học liệu Số lượng Hình ảnh minh hoạ * Hoạt động nghi n cứu kiến thức nền Trống nhỏ, kèn (hoặc sáo), đàn dây 1 1bộ/ nhóm loại nhỏ * Hoạt động thiết kế và làm nhạc cụ (HS lựa chọn sử dụng t y theo ý tưởng) Ống hút nhiều màu 1 5 ống/ nhóm Bìa cứng, keo nến Bìa carton. Hộp carton, vỏ hộp bánh. Bút dạ quang, dao rọc giấy, Bút chì. 2 1 bộ / nhóm Dây thun, dây cao su. Kẹp giấy, Keo nến 3 Vỏ lon, hộp nhựa, 1 cái/nhóm 4 Can nhựa đã sử dụng 1 cái/nhóm Chai thủy tinh, có nước, ống nhựa, 5 chai nhựa (hộp đựng nước giặt đã 1 bộ/nhóm hết), dây chỉ, que kem 6 Thanh phách 20 bộ
3. 3 2. Chuẩn bị của học sinh (HS chuẩn bị theo nhóm) - Các nhóm: Tự chuẩn bị dụng cụ để là nhạc theo ý tưởng của nhóm. STT Thiết bị/ Học liệu Số lượng Hình ảnh minh hoạ 1 Kéo học sinh 1 cây/nhóm 2 Băng keo trang trí 1 cuộn/nhóm 3 Bút màu, giấy màu 1 bộ/nhóm III. Các hoạt động dạy học chủ yếu TIẾT 1 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 1. Hoạt động 1: Mở đầu (3-5’) a) GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Truyền thư. - HS hát bài “Lớp chúng ta đoàn kết” và - Nội dung các câu hỏi trong thư: tham gia chơi và trả lời câu hỏi. Dự kiến câu trả lời: 1. Âm thanh phát ra từ đâu? - Âm thanh do vật rung động phát ra. 2. Nêu những môi trường mà âm thanh có thể - Âm thanh có thể truyền qua chất khí, truyền qua. chất lỏng, chất rắn. 3. Âm thanh sẽ thay đổi như thế nào khi ở gần - Âm thanh ở gần nguồn âm nghe to hơn hoặc xa nguồn âm? khi ở xa nguồn âm. - GV tổng kết trò chơi, tuy n dương HS trả lời tốt - GV dẫn dắt, giới thiệu bài mới: Bài học STEM: Nhạc cụ tự chế. - Giới thiệu nhiệm vụ của bài học STEM b) Giao nhiệm vụ * Làm nhạc cụ tự chế theo các ti u chí sau: - 1 HS đọc lại nhiệm vụ 1. Nhạc cụ thuộc một trong các loại: nhạc cụ hơi, nhạc cụ gõ, nhạc cụ dây 2. Nhạc cụ có thể phát ra được âm thanh 3. Nhạc cụ dễ sử dụng, vật liệu dễ kiếm, trang trí đẹp mắt. 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới (Nghiên cứu kiến thức nền) (25-27’) 2.1. Tìm hiểu vai trò của âm thanh trong
4. 4 cuộc sống (6-8 phút) - Y u cầu học sinh xem video và thảo luận theo nội dung câu hỏi sau: + Nêu lợi ích của âm thanh mà em nghe được trong đoạn video? + Âm thanh còn có lợi ích nào khác nữa? - GV trình chiếu video (cho HS nghe âm thanh của tiếng cồng chi ng, tiếng giảng bải của cô giáo, tiếng còi điều khiển phương tiện của cảnh - HS xem video và thảo luận theo nội sát giao thông). dung câu hỏi và ghi ra phiếu học tập của nhóm (2’). - Đại diện nhóm soi phiếu chia sẻ ý kiến, nhóm khác nhận xét, bổ sung. (âm thanh tiếng cồng chiêng giúp ta thư giãn, giải trí; tiếng giảng bài của cô giáo giúp em hiểu nội dung bài học, tiếng còi điều khiển phương tiện giúp - GV nhận xét, chốt câu trả lời đúng. mọi người đi lại theo đúng trật tự, - Em hãy n u ví dụ khác về lợi ích của âm - HS n u: trò chuyện, nghe nhạc, phân thanh trong cuộc sống? biệt được tiếng con vật, . GV: Nhờ có âm thanh mà chúng ta có thể trò chuyện, học tập, nghe nhạc, truyền tin để báo những nguy hiểm cần tránh. - Cho HS d ng ngón tay bịt lỗ tai. - HS thực hiện - Khi bịt lỗ tai lại em thấy thế nào? - Không nghe thấy hoặc nghe không rõ. - Nếu không nghe thấy âm thanh sẽ gặp khó - Không nghe được người khác nói gì, khăn gì? học tập khó khăn, GV: Trong cuộc sống có những người kém may mắn mất đi khả năng nghe do bẩm sinh hoặc do tai nạn, họ là những người khiếm thính. Họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong giao tiếp và sinh hoạt. - Em hãy đề xuất cách giúp họ vượt qua khó - HS n u đề xuất (máy trợ thính, học kí khăn này? hiệu ngón tay, viết chữ ra giấy, ) - Em có thể làm được gì khi gặp họ? - Chỉ đường giúp, không chế nhạo, GV: Giáo dục HS ý thức tôn trọng và giúp đỡ
5. 5 người khiếm thính. - Theo các em loại vật có d ng âm thanh để - HS nhắc lại. truyền tin không? Lấy VD loài vật truyền tin - Loài vật có thể truyền tin bằng âm mà em biết? thanh ri ng - GV đưa th m một số thông tin về loại vật “nói chuyện” bằng âm thanh ri ng: cá voi có thể nghe tiếng gọi của nhau cách xa hàng trăm km, rơi truyền tin bằng sóng si u âm, Chốt: Lợi ích của âm thanh 2.2. Tìm hiểu Tiếng ồn và ô nhiễm tiếng ồn (5 -6’) - YC học sinh đọc thông tin sgk/43 - HS đọc thầm - Tổ chức HS thảo luận kĩ thuật khăn trải bàn theo y u cầu: - Y u cầu HS quan sát Hình 3/sgk và cho biết - HS thảo luận nhóm 4, ghi kết quả những người trong hình đang bị ảnh hưởng bởi - Đại diện nhóm trình bày, nhận xét, bổ tiếng ồn gì? Vì sao âm thanh đó gây ô nhiễm sung tiếng ồn? - GV c ng HS rút ra kết luận : Tiếng máy khoan b tông (H3a), Máy cưa gỗ ( H3b), tiếng động cơ ô tô, xe máy (H3c) gây ra tiếng ồn - Li n hệ thực tế: Trong cuộc sống hàng ngày - HS n u: nhạc mở to vào ban đ m, tiếng còn những tiếng ồn nào làm ảnh hưởng, gây ô còi xe, tiếng sấm, sét... nhiễm? - Nếu nghe tiếng ồn đó trong thời gian dài sẽ - Gây khó chịu, ảnh hưởng não bộ, có như thế nào? thể bị điếc,.... Chốt: tác hại của tiếng ồn đối với sức khỏe của con người. 2.3. Tìm hiểu một số biện pháp phòng chống tiếng ồn ( 4-6’) - Y u cầu HS quan sát lại hình 3/SGK - Quan sát - GV tổ chức cho HS thảo luận tìm một số biện - HS thảo luận nhóm pháp chống ồn trong từng hình. - Đại diện học sinh báo cáo - GVKL: Hình 3a: Đóng cửa Hình 3b: Đeo cái bịt tai để làm giảm tiếng ồn.
6. 6 Hình 3c: Dựng tấm cách âm, hoặc trồng cây ven đường sẽ hạn chế tiếng ồn, chế tạo bộ phận giảm tiếng ồn gắn cho xe. - Li n hệ gia đình các em đã làm gì để tránh - HS nêu: Không bật nhạc to, quá khuya, ảnh hưởng của tiếng ồn? nhà gần đường thì đóng cửa, bịt tai khi đi máy bay, - Cho HS xem mô hình làm nhà cách âm và - Quan sát giới thiệu cấu tạo của nhà cách âm. - Em có biết nhà cách âm thường được sử dụng ở đâu không? - Thiết kế nhà hát, phòng thu âm, * GV chốt và kết luận một số cách làm giảm tiếng ồn thực hiện nếp sống văn minh, tôn trọng mọi người. 2.4. Tìm hiểu cách làm một số nhạc cụ phát ra âm thanh (8-10 phút) - Trước ti n mỗi nhóm cử đại diện l n nhận - HS l n nhận đồ d ng và phiếu học tập một bộ đồ d ng và Phiếu học tập (Đồ d ng gồm: trống, đàn, sáo và Phiếu học tập 1 cho các nhóm). - Các nhóm c ng nhau thảo luận và thực hiện - 1 HS đọc to, cả lớp đọc thầm theo y u cầu của phiếu học tập số 1 - Giao thời gian thảo luận - HS thảo luận theo nhóm để thực hiện các nhiệm vụ trong Phiếu học tập (5’) - Gọi HS báo cáo kết quả - Đại diện nhóm soi phiếu báo cáo kết quả, nhóm khác nhận xét, bổ sung * Chốt KT: - Nhận xét, tuy n dương các nhóm. - Một bạn nhắc lại thông thường nhạc cụ được - HS trả lời: nhạc cụ được chia làm 3 chia làm mấy loại? loại là nhạc cụ gõ, nhạc cụ hơi, nhạc cụ - Dựa vào cách làm nhạc cụ phát ra âm thanh dây. về cơ bản ta chia thành 3 loại: Nhạc cụ gõ; Nhạc cụ dây; Nhạc cụ hơi (hay còn gọi là nhạc cụ khí) - Hỏi: Cách tạo ra âm thanh của 3 loại nhạc cụ - HS giải thích (dựa vào kiến thức về âm này có gì khác nhau? thanh): + Nhạc cụ gõ tạo sự rung động của bề
7. 7 mặt bị gõ làm phát ra âm thanh + Nhạc cụ dây khi gảy tạo sự rung động của dây làm phát ra âm thanh. GV chốt kiến thức cần ghi nhớ của bài (*) + Nhạc cụ hơi khi thổi làm không khí trong ống rung động phát ra âm thanh - HS đọc thầm bảng kiến thức cần nhớ 3. Đánh giá, giao nhiệm vụ (3’) - N u những điều em học được qua tiết học? - HS nêu, tự đánh giá - Về nhà nghi n cứu cách là nhạc cụ từ vật liệu có sẵn, chuẩn bị vật liệu cho tiết sau. * Kiến thức cần nhớ Tên nhạc cụ Cách phát ra âm thanh của Loại nhạc cụ (Hình ảnh nhạc cụ) nhạc cụ Nhạc cụ gõ Trống, cồng, chi ng, đàn tơ Sự rung động của bề mặt bị gõ rưng, làm phát ra âm thanh Nhạc cụ dây Đàn ghi ta, đàn Vi-ô-lông, Khi gảy tạo sự rung động của đàn bầu, nhị, dây làm phát ra âm thanh Nhạc cụ hơi (khí) Sáo, khèn, kèn.. Khi thổi làm không khí trong ống rung động phát ra âm thanh
8. 8 TIẾT 2 (Tiết dạy chuyên đề) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 1. Hoạt động 1: Mở đầu ( 3-5 phút) a) Khởi động: Tổ chức cho HS chơi Trò chơi: Ai nhanh ai đúng? - GV giới thiệu cách chơi: Các em theo dõi câu hỏi, ghi đáp án vào bảng nhóm. - Các em đã sẵn sàng chưa? - Sẵn sàng - TC bắt đầu Câu 1: : Em nghe thấy âm thanh của những - HS nghe, ghi đáp án, giơ bảng nhạc cụ nào trong đoạn video sau? Ghi lại tên những nhạc cụ đó ra bảng nhóm. - GV chiếu video âm thanh (Tiếng trống, sáo, đàn ghi ta). - Chúng ta c ng kiểm tra kết quả (Mở video đáp án có hình ảnh) - Nhận xét, tuy n dương. - Em hãy cho biết các nhạc cụ này thuộc - HS trả lời: trống thuộc nhóm nhạc cụ những nhóm nhạc cụ nào? gõ, sáo thuộc nhạc cụ hơi, đàn ghi ta thuộc nhạc cụ dây. - GV giới thiệu các tiết mục trong vi deo là do các em HS trường TH Ngọc Sơn thể hiện. Câu 2: Tìm từ thích hợp điền vào chỗ chấm trong câu sau: - HS ghi nhanh đáp án vào bảng, giơ - Nhạc cụ khi thổi làm không khí trong bảng ống rung động phát ra âm thanh. - GV quan sát, gọi HS đọc lại câu hoàn - 1 HS đọc: Nhạc cụ hơi khi thổi làm chỉnh. không khí trong ống rung động phát ra âm thanh. - Chiếu đáp án đúng: Nhạc cụ hơi khi thổi làm không khí trong ống rung động phát ra âm thanh. - Nhận xét. - Em đã biết cách phát ra âm thanh của nhạc - 1 HS trả lời: cụ hơi. Còn nhạc cụ dây và nhạc cụ gõ phát + Nhạc cụ gõ tạo sự rung động .
9. 9 ra âm thanh như thế nào? + Nhạc cụ dây khi gảy tạo sự rung động . - Nhận xét: vận dụng kiến thức đã học để tham gia trò chơi, biểu dương các nhóm. - GV: Quan sát xem nhạc cụ trong video sau có gì đặc biệt? (Chiếu video nhạc cụ tự chế) - HS quan sát, theo dõi - GV khen HS trả lời đúng - HS trả lời - GV giới thiệu bài: Tiết học hôm nay cô trò chúng ta tiếp tục với Bài học STEM: Nhạc cụ tự chế (tiết 2) b) Nhắc lại nhiệm vụ - GV: Mời HS nhắc lại y u cầu của bài học. * Làm nhạc cụ tự chế theo các ti u chí sau: - 1 HS đọc to 1. Nhạc cụ thuộc một trong các loại:nhạc cụ hơi, nhạc cụ gõ, nhạc cụ dây 2. Nhạc cụ có thể phát ra được âm thanh 3. Nhạc cụ dễ sử dụng, vật liệu dễ kiếm, trang trí đẹp 2. Hoạt động 2: Luyện tập và vận dụng ( 30 phút) a) Đề xuất và lựa chọn giải pháp (7-8 phút) - Kiểm tra lại đồ d ng đã chuẩn bị từ tiết - HS lấy đồ d ng đặt lên bàn học trước. - Các nhóm nêu phần chuẩn bị - Các nhóm nêu: Nhóm em chuẩn bị được các giấy màu, băng dính, vỏ hộp bánh, dây chun, băng dính, kéo, - GV gới thiệu các vật liệu đã chuẩn bị để trong quá trình làm HS có thể lấy bổ sung nếu thiếu. - HS thảo luận và n u ý tưởng về nhạc cụ - HS thảo luận ý tưởng. (1 phút) định làm. - GV: Nhóm em định làm nhạc cụ gì? - Các nhóm n u ý tưởng: Nhóm 1: Nhóm em sẽ làm : Nhóm 2: làm , Nhóm 3: .. ; Nhóm 4: ..; Nhóm 5: .. - GV: Nhận xét lựa chọn ý tưởng. Yêu cầu HS thể hiện ý tưởng đó bằng bản phác thảo qua phiếu học tập. - Cô mời 1 bạn đọc yêu cầu của phiếu? - 1 HS đọc yêu cầu phiếu.
10. 10 - Thời gian cho thảo luận nhóm là (3 phút) - HS thảo luận thực hiện vẽ phác thảo - GV theo dõi, hỗ trợ, tư vấn HS. - Gọi HS chia sẻ kết quả. - HS giới thiệu phác thảo, nhận xét - GV nhận xét về phác thảo của các nhóm b) Chế tạo mẫu, thử nghiệm và đánh giá (10-12 phút): - Dựa trên bản vẽ các nhóm thực hành để hoàn thành sản phẩm nhóm mình theo các gợi ý sau: Các bước thực hiện làm sản phẩm: - 1 HS đọc to. 1. Chuẩn bị dụng cụ và vật liệu. 2. Chế tạo nhạc cụ. 3. Thử nghiệm và hoàn thiện. 4. Đánh giá theo các tiêu chí. - Trong quá trình làm các em chú ý đảm bảo an toàn khi sử dụng các vật sắc nhọn và thu dọn vật liệu thừa sau khi thực hành xong. - Thời gian làm sản phẩm (10 - 12’) - GV quan sát, hỗ trợ, nhắc nhở HS - Thực hành chế tạo sản phẩm theo nhóm c) Chia sẻ, thảo luận và điều chỉnh (8-10 phút) - Hướng dẫn HS cách trưng bày SP - Cho HS trưng bày SP. - HS trưng bày sản phẩm - Nhận xét chung tinh thần làm việc - Xem lại ti u chí đánh giá sản phẩm nhé - 1 HS đọc to lại tiêu chí (chiếu slide - Phiếu đánh giá sản phẩm) - Nhóm nào xung phong đầu tiên lên giới - Từng nhóm lên giới thiệu về nhạc cụ thiệu về nhạc cụ của nhóm mình? của nhóm mình (Hướng dẫn cách giới thiệu: Tên nhạc cụ, - HS nhóm khác nhận xét, đánh giá vật liệu, cách làm và cách phát ra âm thanh của nhạc cụ kết hợp HS nhóm tự biểu diễn nhạc cụ, nêu phiếu tự đánh giá SP). - Gv theo dõi các nhóm trình bày, nhận xét, hướng dẫn cách điều chỉnh. - GV: Nhận xét chung về sản phẩm của các nhóm - Cho HS n u ý tưởng điều chỉnh - HS thảo luận, nêu - Cho xem video về CLB STEM nhà - Xem video trường.